شبهات توحید افعالی در سبب امتحانات دنیا

گزیده متنی بخشی از محتوای این درس اخلاق:

در جلسات قبل در باره ی مفهوم فتنه صحبت شد. اینکه مفاهیم متعددی برایش وجود دارد واینکه فاعل فتنه یا خداست یا شیطان یا انسان.
و این نسبت دادن به معنای تقسیم فتنه ها نیست به این معنا که بعضی فتنه ها کار خداست بعضی شیطان و بعضی کار انسان است.
همه ی فتنه ها به یک معنا به خدا هم نسبت دارد.
اینجا مسأله ی توحید افعالی است که آنچه در عالم انجام می شود در یک سطحی و در یک نسبت عالی تری به خدا نسبت دارد.
در اینجا شبهه ای پیش می آید که اگر فتنه ای که انسان فاعلش است به خدا نسبت داده شود و یا فتنه ای که شیطان انجام می دهد به خدا نسبت دهیم،
این اولا باعث می شود که بعضی شرور به خدا منتسب شود با اینکه خدا فقط منشآ خیر است.
یا اینکه شیطان از طرف خدا کاری را انجام داد پس از سوی خدا مأمور است و از خدا طلبکار هم می شود و نباید مواخذه شود.
در این جلسه جواب این شبهه را با مثالی آغاز می کنم.
فرض کنید شما باید شخصی را ملاقات کنید و او به شما کمک مالی کند یا راهنماییتان کند.
او در شهر دیگری هست و دسترسی به او زحمت دارد. حالا صبح با اراده ی خودتان برای کسب و کار یا علم آموزی از منزل بیرون می آیید، حال می بینید همان رفیقی که باید با او ملاقات می کردید و در شهر دیگر بود را صبح می بینید. پیش خود می گویید این پیشامد اتفاقی بوده که شخصی را که باید کلی راه سفر می کردم تا ببینمش اینجا دیدم. و فکر هم نمی کردید چنین شود. اما از نظر توحیدی، هیچ کدام اتفاقی و جبری نیست. شما با نیت و اراده ی خود صبح از خانه بیرون آمدید کسی شما را مجبور نکرد. آن شخص هم با اراده‌ی خود به این شهر آمده و به دنبال کار خود بوده و این دو قضیه باهم تلاقی پیدا کرد.