رعایت اعتدال در شادی و غم

دریافت صوت

گزیده متنی بخشی از محتوای این درس اخلاق:

در دهه فجر هستیم و اوقات ما نباید تلخ بشود؛ ولی این صحبت ها اوقات شما را تلخ نمی کند، بلکه باید در تمام مراحل، شادی و غم انسان از حد اعتدال تجاوز نکند.

گر تو را در خانه جانان مهمانت کنند/ گول نعمت را مخور، مشغول صاحبخانه باش

امیرالمؤمنین ع به امام حسن می فرماید: حسن جان! «و ابک علی خطیئتک». و در بیان قضیه ملک الموت می فرماید: « فَكُنْ مِنْهُ عَلَى‏ حَذَر». گریه، گناهانت را از بین می برد. این گریه ها، باطنش شادی است.

این آیه نورانی«أَوَلَمْ نُعَمِّرْکمْ مَا یتَذَکرُ فِیهِ مَنْ تَذَکرَ»، خطاب به هیجده ساله هاست

یکی از آقایان اهل علم در قم بسیار جوان مهذبی بود. بیمار شد. پدرش نقل می کرد که هنگام جان دادن، گفت: آقاجان! ملک الموت آمد. و بعد گفت: ای رُسُلِ پروردگار تو را به صاحب الزمان با من ارفاق کنید.

امیرمؤمنان(ع) می فرماید: « فَاسْتَدْرِكُوا بَقِیةَ أَیامِكُمْ وَ اصْبِرُوا لَهَا أَنْفُسَكُمْ‏ ». یعنی «لیس لانفسکم ثمن الا الجنة». هرکه هستی ، بقیه عمرتان را دریابید.« وَ اصْبِرُوا لَهَا أَنْفُسَكُمْ‏ ». اگر یک قدری شما«خویشتن داری»و استقامت بفرمایید، از طرف پروردگار کمک می آید و شما را بر مخالفت امیال نفسانی یاری می کند. فَإِنَّهَا قَلِیلٌ‏ فِی‏ كَثِیرِ الْأَیامِ‏ الَّتِی تَكُونُ مِنْكُمْ فِیهَا الْغَفْلَةُ وَ التَّشَاغُلُ عَنِ الْمَوْعِظَة. یعنی خیلی کم است آن ایامی که شما در موعظه باشید و بیشتر اوقات شما در غفلت گذشته است..

و در یک خطبه دیگر فرمودند که یکی از موانع این است که انسان با اهل هوی و هوس همنشینی کند. مُجَالَسَةَ أَهْلِ‏ الْهَوَى‏ مَنْسَاةٌ لِلْإِیمَانِ‏ وَ مَحْضَرَةٌ لِلشَّیطَان.

اینکه حضرت امام خمینی فرموده اند: علم اخلاق در رأس علوم است، به این معنی است که اگر در کنار آیه محکمه، علم تهذیب اخلاق نباشد، نتیجه ای ندارد. این علوم، بدون علم تهذیب اخلاق بدرد نمی خورد

 آیا مطالب اخلاقی واقعاً در انسان تغییر ایجاد می کند، یا نه؟ یک باب از کتاب «جامع السعادات» درباره این است.

نمونه ای از تأثیر علم اخلاق را ذکر کنم. وقتی مدتی پیش استادم مشغول به تحصیل شدم، ایشان هر روز یک حدیث برای ما می خواند. من به استادم گفتم که دایی بنده میلیاردر است؛ ولی توجهی به بنده ندارد. استاد گفت: این شُعبه ای از شُعَبات محبَّت دنیاست که در قلب تو رسوخ کرده است. هر چه زودتر باید این را از قلب خودت خارج کنی.

چند سالی گذشت و ما در محضر استاد مشغول بودیم. بزرگواری پیش دایی ما رفت و ماهیانه زیادی برای ما تعیین کرد. بنده ناراحت شدم و به اوگفتم: شما با اجازه چه کسی چنین کاری کردی؟! باید بروی و به دایی بنده بگویی که اگر تو پول می خواهی، به من حواله بده. و اگر این کار را نکنی، من از سر تقصیر تو نمی گذرم.

وَ مُجَالَسَةَ أَهْلِ‏ الْهَوَى‏ مَنْسَاةٌ لِلْإِیمَان‏. یعنی با اینها (اهل هوی) مجالست و همنشینی نکنید. سلامی و والسلام… اگر توانستی و قدرت داشتی، آنها را جذب می کنی والا باید اجتناب کنی.

اول قدم اهل ایمان، مقابله با امیال نفسانی است : می فرمایند: «  قَدْ أَلْزَمَ نَفْسَهُ الْعَدْلَ فَكَانَ أَوَّلَ عَدْلِهِ نَفْی‏ الْهَوَى‏ عَنْ نَفْسِهِ ».

حضرت می فرماید: حسن جان! « و ابک علی خطیئتک ». یعنی گریه کن بر گناهت. گریه، گناهانت را از بین می برد. این گریه ها، باطنش شادی است.

وقتی انسان سیر تکامل عملی می کند، حَظ می کند. « یصِفُ الْحَقَّ وَ یعْمَلُ بِهِ ». وقتی انسان به علم خود عمل می کند، یک وزانتی در خودش حس می کند، اما وقتی که گناه می کند، یک سَبُکی در خودش حس می کند.

سپس می فرماید: « لَا یدَعُ‏ لِلْخَیرِ غَایةً إِلَّا أَمَّهَا وَ لَا مَظِنَّةً إِلَّا قَصَدَهَا». یعنی اگر در جایی مظنه و احتمال این باشد که خدا در آنجاست، به دنبال آن می رود.

در یکی از کتب عرفانی فرموده است که اگر بخواهی به اسرار مگو واقف شوی؛ نباید حوادث روزگار تو را متوقف کند. پروردگار عزیز، در برابر تو امتحاناتی( مثل مریضی و …) قرار می دهد.«ان الله یجرب العبدَ الصالح». بدون امتحان نمی شود. باید مقاومت شما بالا برود، جان دلم. اینها همه برای آن است که برآن اسرار مگو آگاه شوی

ویدئوهای اخلاقی بیشتر در آپارات ندای تهذیب
درس های اخلاقی سایت معاونت تهذیب حوزه
مشاهده موارد بیشتر از فیلم های کامل دروس اخلاق