چگونه رفتار جرأت مندانه داشته باشیم ؟

اگر دوست دارید رفتار جرأت مندانه داشته باشید و بتوانید خواسته هایتان را ابراز کنید و با خیال راحت نه بگویید و باعث دل آزردگی دیگران هم نشوید باید چند کار را پشت سر هم انجام دهید؛

اول تصمیم گیری برای انجام رفتار جرأت مندانه. خیلی از آدمها می ترسند رفتار جرأت مندانه داشته باشند. پس تصمیم بر چنین رفتاری یعنی به صورت آگاهانه، تصمیم بگیرند و به صورت آگاهانه بله یا خیر بگویند و موجب دل آزردگی دیگران هم نشوند.

دوم اینکه زمانی که ما می خواهیم رفتار جرئت مندانه داشته باشیم باید بتوانیم احساس طرف مقابل را انعکاس دهیم. مثلاً اگر کسی نزد ما آمده و با اصرار از یکی از اعضای خانواده شما چیزی را می خواهد و شما می خواهید به او نه بگویید، اگر شما از همان ابتدا نه بگویید شاید موجب دل آزردگیش شوید ولی اگر شما مقداری احساس او را انعکاس دهید مثلاً با این عنوان که من می دانم این کار برای شما ضروری است یا من می دانم که این خواسته را خیلی دوست داری ولی امکانش نیست. پس وقتی ما احساس او را انعکاس می دهیم طرف پذیرشش بهتر می شود.

سوم اینکه یادمان باشد زمانی که می خواهیم نه بگوییم حتماً از جملاتی که با من شروع می شود استفاده کنیم. (اساساً یک تکنیک است که در خانواده درباره خودمان بتوانیم صحبت کنیم). مثلاً من نمی توانم این کار را انجام دهم نه اینکه خواسته تو غیر معقول باشد. چرا که اگر بگوییم خواسته تو غیر معقول است شروع می کند به بیان دلیل و می خواهد خواسته خود را معقول جلوه دهد.

البته سعی می کنیم در توضیحاتی که می دهیم از صوت نسبتاً ملایمی استفاده کنیم.

در حقیقت نه خیلی کوتاه و خفیف استفاده می کنیم نه خیلی بلند که حالت پرخاشگرانه به خود بگیرد بلکه قاطعیت کلام در صدای شما باید پدیدار باشد. همچنین باید تماس چشمی برقرار کنید چرا که یکی از چیزهایی که باعث می شود ارتباط خیلی بهتر اتفاق بیفتد تماس چشمی است. سعی کنید آنچه که مدنظرتان هست را در جمله ای به صورت قاطعانه بیان کنید. سعی کنید در صحبت کردنتان برچسب زدن و قضاوت کردن نباشد بلکه خیلی واضح و شفاف خواسته ی فرد را رد کنید و با جمله “من نمی توانم این کار را انجام دهم” بهترین سبک رفتار جرئت مندانه را ارائه دهیم. همه این مراحل احتیاج به تمرین دارد.

تکنیکهای ایجاد رفتار جرئت مندانه

مهارت جرأت مندی (از مهارتهای بسیار مورد نیاز در فضای خانواده که باعث شکل گیری درست ساختار خانواده و ارتباطات درست اعضا می شود) احتیاج به تمرین و تکرار دارد.

اگر احساس می کنید که نیاز دارید جرأت مندیتان را بالا ببرید این چند تکنیک را به خاطر بسپارید: اولاً زمانی که مجبور هستید نه بگویید دلائل خودتان را عوض نکنید. یکی از چیزهایی که قدرت چانه زنی طرف مقابل را بالا می برد این است که شما دلایلتان را عوض می کنید

چرا که وقتی شما دلایلتان را عوض می کنید فرد جوابهای جدیدی می دهد

و قدرت چانه زنی پیدا می کند و این باعث می شود که مهارت نه گفتن شما پایین بیاید.

دوم اینکه اگر دلایلتان را چندین بار گفتید و طرف باز ادامه داد، بهتر است که سکوت کنید.

در مواقعی که فشار از طرف مقابل زیاد است شما موقعیت خود را عوض کنید و جایتان را تغییر دهید یا به یک عمل دیگری مشغول شوید. وقتی شما از یک اتاق مثلاً به یک اتاق دیگر بروید یا خود را مشغول به کار دیگری کنید، “نه” تثبیت شده است

چرا که تا زمانی که شما به طرف مقابل نگاه می کنید و “نه” تثبیت نشده طرف مقابل فرصت برای چانه زنی دارد. ولی زمانی که من “نه” را گفتم و سکوت کردم و مشغول کار دیگری شدم دیگر طرف مقابل می داند که بحث تمام شده است.

خیلی وقتها به جای “نمی توانم” باید بگوییم “نمیخواهم”. یکی از مواردی که قدرت چانه زنی افراد را بالا می برد برای این است که ما گفته ایم نمی توانم، در نتیجه طرف مقابل سعی می کند شرایطی را فراهم کند که من بتوانم این کار را انجام دهم و در نهایت مجبور به پذیرش می شوم در حالیکه آن کار را دوست ندارم.

پس در این موارد “نمی خواهم” کلمه ای کارساز است.

از تکنیک خلع سلاح نیز به خوبی می توان استفاده کرد یعنی انعکاس احساسات طرف مقابل. مثلاً فرزندی خواهان یک نوع گوشی موبایل است که ما نمی خواهیم آن را خریداری کنیم، خب به او می گوییم من می دانم که تو خیلی این گوشی را دوست داری ولی الان امکان خریدش نیست. این تکنیک خلع سلاح که با احساسات طرف مقابل هماهنگ می شوی و با او همدلی می کنی برایتان نه گفتن را راحت تر می کند.

گامهای ایجاد رفتار جرأت مندانه

رفتار جرأت مندانه باعث می شود که هم حقوق خودمان را رعایت کنیم هم حقوق دیگران را و مرزبندی های خانواده را هم درست کنیم. یکی از تکنیکهای مؤثر برای افرادی که در رفتار جرأت مندانه دچار مشکل هستند این است که رفتارهایی که در آن منفعل هستیم را شناسایی کنیم.

ما ممکن بعضی جاها منفعل عمل کنیم و بعضی جاها جرأت مندانه و حتی بعضی جاها پرخاشگرانه. دقت داشته باشیم گام اول برای مهارت جرأت مندانه این است که رفتارهای منفعلانه را بتوانیم مهار کنیم و بتوانیم لیستش کنیم. مثلاً ممکن است با بچه هایم رفتار جرأت مندانه داشته باشم ولی با همسرم نتوانم رفتار جرأت مندانه داشته باشم. یا در ارتباط با همسر در بعضی موضوعات جرأت مندانه عمل کنم و در بعضی موضوعات منفعلانه عمل کنم.

معمولاً افرادی که منفعل عمل می کنند یک ترسی دارند.

برای اینکه بتوانند ترسشان را جرأت مندانه انجام دهند و برای اینکه این ترس برطرف شود و احساس کنند که می توانند جرأت مندی داشته باشند و خودشان را باور کنند پیشنهاد ما این است که در تمام رفتارهایی که منفعل عمل می کنید شرط قرار دهید. مثلاً به شما می گویند که امشب به مهمانی می آیی شما یک شرطی قرار میدهی مثلاً می گویی اگر زود از سر کار آمدم یا اگر حالش رو داشتم و…

معمولاً افرادی که خیلی منفعل عمل می کنند با اینکه شرط قرار می دهند باز نمی توانند مخالفت کنند

ولی به هر حال این شرط گذاری، “نه گویی را راحت تر می کند.

معمولاً اگر شما یک هفته شرط بگذارید مسأله ای پیش نمی آید و فقط در نه گویی موفق نبوده اید. ولی از هفته دوم به بعد “نه” را به صورت عملی ابراز کنید. این روش به شما کمک می کند که در دو هفته ی بعد راحت تر نه بگویید. از هفته سوم به بعد راحت می توانید شرط بگذارید و نه بگویید و این نه گفتن ها شما را اذیت نخواهد کرد.