محروم شدن از نماز شب

گزیده متنی بخشی از محتوای این درس اخلاق:

نماز شب خواندن حتی سوار بر مرکب، انسان می تواند نمازهای مستحبی و نمازشب را روی مرکبش که سوار است، بخواند.
محرومیت از درک فضائل علم حقیقی
در هفته ی گذشته ما یک شب از درک فضائل علم حقیقی – که بیانات اهل بیت (علیهم السلام) است – محروم ماندیم و من خیلی متأثر شدم که چه شده است که ما و رفقا در آن شب از فضائل علم محروم ماندیم؟!
شهید (ره) وقتی یک شب از نماز شب محروم ماند، شروع کرد به مناجات با پروردگار که ای پروردگار عزیزم! اولیاء تو در تاریکی شب از ذکر تو لذت بردند، اما من محروم ماندم. الاولیاء تلذذوا بک فی الدجی بتخشع و تذلل و حنین. دلا بسوز که سوز تو کارها بکند/ نیاز نیمه شبی دفع صد بلا بکند.ای پروردگارا! امشب که مرا محروم کردی و رفقای من در سیر به سوی تو، بر من سبقت جستند، آیا من گناهی کرده ام که از آنها باز ماندم؟ یا اگر آنها هم گناه کردند، آنها را بخشیدی و مشغول سیر شدند و من مورد عفو تو واقع نشدم.
محرومیت از علم حقیقی در اثر معصیت
و قال امیرالمؤمنین (ع) «اذا ارذل الله عبداً حظرعلیه العلم». یعنی اگر خداوند (عز و جل) بنده ای را بر اثر ناشایستگی و معصیت، فرومایه و پست بکند، رحمتش را از او باز می دارد و او را از علم و دانش منع می کند و برای به دست آوردن دانش او را موفق نمی کند. (همانطور که طاعت مقرب است، معصیت دورکننده است)
رسول اکرم (ص) وقتی با عده ای بالای کوه حراء بودند و ازآنجا به سمت وسط وادی آمدند، آوازی برآمد. هر چه حضرت به اطراف نگاه کرد، کسی را ندید. ناگهان جبرئیل را دیدند که بر روی کرسی نشسته است. آیه نازل شد که یا ایها المدثر قم فانذر. ای نبی اکرم ما! بلند شود، راحتی را کنار بگذار و مردم را نجات بده، مردم را بیدار کن.
وثیابک فطهر. قلبت را از غیر خدا پاک کن. «و طهر قلبک عن ما سوی الله». بعضی هم «تطهیر» را به معنی «تشمیر» دانسته اند، یعنی کمرت را ببند برای خدمت به مردم.
آیا پروردگار عزیز از ما می گذرد که ما وقتمان را صرف سیب زمینی و پیاز و این حرفها بکنیم؟! چرا برخی موجب گرانی ارزاق مسلمانان می شوند؟!
امام (ع) فرمود: افراد جامعه را باید به این نظر نگاه بکنید که پدر و برادر و پسر شما هستند. این چه نحو اسلامیتی است که بعضی ها موجب گران شدن ارزاق مسلمانان می شوند!
امام صادق (ع) وقتی که دید قیمت ارزاق گران شده، فرمودند این گندمی که در خانه است را به بازار برده و بفروشید و در دسترس مردم قرار بدهید.
«المسلم اخ المسلم» مسلمانان باید با یکدیگر اتحاد داشته باشند، والا دشمنان از نفاق شما سوء استفاده خواهند کرد. مسلمانان با کمترین امکانات در جنگها شرکت می کردند، آنها با همین نیزه ها و شمشیرهای شکسته اسلام را حفظ می کردند. چند نفر با یک خرما قوت می گرفتند. این طور اسلام را حفظ کردند، و تا تنگه ی جبل الطارق و اندلس پیش رفتند. آن خبیث ها هم با کاشتن تخم نفاق، وحدت کلمه بین مسلمین را از بین بردند.
نماز
نبی اکرم (ص) هنگام نماز می فرمودند: «ارحنا یا بلال». یعنی ای بلال! وقت نماز است، بیا و ما را راحت کن. وقت نماز، نباید با کسی کاری داشته باشی و کسی هم نباید با تو کار داشته باشد، باید متوجه پروردگار باشی.
«اذا قام العبد المؤمن فی صلاته نظر الله عزوجل الیه او اقبل الله علیه حتی ینصرف». وقتی بنده ی مؤمن به نماز می ایستد، پروردگار به او نظر می کند، به او اقبال می کند. «المصلی یناجی ربه». نمازگزار با پروردگار مناجات می کند. «واظلته الرحمة من فوق رأسه الی افق السماء». در حال نماز، رحمت پروردگار بر سر شما می بارد. «و الملائکة تحفه من حوله الی افق السماء». فرشتگان هم در حال نماز اطراف شما را می گیرند و یاری تان می کنند و برایتان دعا می کنند، برایتان استغفار می کنند.
«و وکل الله به ملکاً قائماً علی رأسه یقول له ایها المصلی لو تعلم من ینظر الیک و من تناجی ما التفت و لازلت من موضعک ابداً».یک مَلَکی هم بالای سر من می ایستد و می گوید: اگر می دانستی که چه وجودی به تو نگاه می کند و چه کسی نظر رحمت به تو دارد، به جایی توجه نمی کردی و اگر می دانستی که با چه کسی مناجات می کنی، هرگز از جایت تکان نمی خوردی.
به همین جهت، کراهت دارد انسان در حال نماز مثلا خودش را بخاراند. یک نماز ظاهری داریم و یک نمازی که نهی از فحشاء می کند. یک نماز ظاهری داریم که ساقط کننده ی تکلیف است و یک نمازی هم داریم که نهی از فحشاء و منکر می کند که حضور قلب و توجه می خواهد.
عرضه داشت: یا رسول الله! شخصی هست که دزدی می کند، بعضی کارهای بد می کند، ولی نماز هم می خواند! حضرت فرمودند: ان شاء الله این نماز، او را از آن کارهای بد جدا می کند.
سعدی می گوید:
اگر لذت ترک لذت بدانی/ دگر لذت نفس را لذت نخوانی
در مقام نصیحت این نفس خبیث باید گفت: ای نفس! آخر نمی شود ما از دنیا برویم و این مراتب را نبینیم، از حسرت می میریم. ای نفس! بیا و بخاطر پروردگار از این مناظر حرام صرف نظر کن!
سفرهای عِلوی کند مرغ جانت/ گر از چنبر آز بازش رهانی
هزاران در از خلق بر خود ببندی/ گرت باز باشد در آسمانی
و اما این بیت خیلی مهم است که می گوید:
هزاران در از خلق بر خود ببندی/ گرت باز باشد در آسمانی
وقتی هَمَّت، هَمّ واحد شد، همه ی درها را به روی خود می بندی، دیگر چه احتیاجی به کس دیگر داری؟! اینکه دیگران به من ارادت نداشته باشند یا مرا دوست نداشته باشند، این مسائل مطرح نیست. «وما الذی فقد من وجدک».آن کس که تو را دارد چه ندارد.
مرحوم حاج میرزا جواد آقا (ره) در کتاب «اسرار الصلاة» می فرمایند که وقتی نمازگزار نمازش را تند می خواند و توجه به خدا و حضور قلب ندارد، پروردگار در مقام گلایه از او می فرماید: ای ملائکه! این بنده ای که تمام حوائجش در دست من است، چرا در تمام کردن نمازش عجله می کند؟!
وان من شیئ الا عندنا خزائنه و ما ننزله الا بقدر معلوم. خزینه ی همه چیز پیش پروردگار است، منتهی به قدری که لیاقت داری و ظرفت جا دارد، در ظرف تو می ریزند. به قدری که کارکردی، به تو می دهند، خام طمع نباش!
حضرت فرمودند که هر کس چهل روز بعد از هر پنج نماز دعای عهد را بخواند، بالاخره – اگر شده یک دقیقه – امام زمان (ع) را خواهد دید. یک کسی گفت من چهل روز این دعا را خواندم، یک مرتبه به من گفتند: مؤدب بایست! که امام زمانت در سمت راست تو ایستاده است. اگر بتوانیم آفتاب را ببینیم، روی او را هم خواهیم دید.
ولیکن تو را صبر عنقا نباشد/ که در دام شهوت به گنجشک مانی
چنان می روی غافل و خواب در سر/ که می ترسم از کاروان باز مانی
آن شعری که همیشه بنده می خوانم این است:
به قید طبیعت شدی پای بست/فراموش کردی تو عهد الست
می گوید: در عالم الست «بلی» گفتی، (که باید در مقام فعلیت عبودیت پروردگار، به تدریج آن را پیاده کنی) اما امروز در بستر «لا» خفتی!
«اذا قام العبد فی صلاته فخفف صلاته قال الله تبارک و تعالی لملائکته اما ترون الی عبدی کانه یری ان قضاء حوائجه بید غیری اما یعلم ان قضاء حوائجه بیدی». وقتی بنده ای نمازش را سبک خواند، پروردگار خطاب به ملائکه می فرماید: آیا این بنده ی مرا می بینید؟! تصور می کند که برآورده شدن حاجات او به دست کس دیگری است! آیا او نمی داندکه حاجات او به دست من است؟! نمی توانیم تصمیم قاطع بگیریم. رفقا یک قدری هم «توحید عملی» پیدا کنیم.
همی ترسم ای جان عالی مقام/ به چاه طبیعت بمانی مدام
می ترسم این شیطان و نفس نگذارند که ما بپریم. آی رفقای عزیز! این دست و پا و ذهن و گوش و چشم به شما التماس می کنند، اما ما تصمیم قاطع نداریم.
همی ترسم ای هدهد خوش خبر / نشان سلیمان نبینی دگر
همی ترسم ای مرغ پرکنده بال/ به چنگال زاغان شوی پایمال
ای پروردگار عزیز! بیا و ما را دریاب.
بر افشان پر ای مرغ قدسی مکان/ پر و بال زآمیزش خاکیان
به خود دربی از این قفس برگشای/ به صقع سماواتیان پرگشای.
امروز امیر در میخانه تویی تو/ فریاد رس این دل دیوانه تویی تو
مرغ دل ما را که به کس رام نگردد/ آرام تویی دام تویی دانه تویی تو.
دلا بسوز که سوز تو کارها بکند/ نیاز نیمه شبی دفع صد بلا کند
تو با خدای خود انداز کار و دل خوش دار / که رحم اگر نکند مدعی خدا بکند.